دیپلماسی عمومی راهکار مقابله با سدسازی‌های افغانستان 
دیپلماسی عمومی راهکار مقابله با سدسازی‌های افغانستان 
دستگاه دیپلماسی ایران برای مقابله با سدسازی‌های افغانستان و رویکردهای هیدروپلیتیکی این کشور ابزارهای متعدد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حقوقی در اختیار دارد که به دلیل عدم تعریف درست استراتژی افغانستان و ضعف دفتر رودخانه‌های مرزی طی بیش از یک دهه اخیر، علی رغم ابزارهای فوق؛ سدهای افغانستان یکی پس از دیگری به بهره‌برداری می‌رسند و دستگاه دیپلماسی صرفا نظاره گر است و به یک یادداشت اعتراضی و سخنرانی سخنگوی وزارت امور خارجه بسنده کرده است.

چندی پیش یکی از ریش سفیدان و بزرگان طوایف بلوچ ولایت نیمروز در مصاحبه با شبکه طلوع نیوز افغانستان عنوان کرد که ” بالاترین مشکل ما در ولایت نیمروز، مشکل آب است. بند کمال خان آن طوری که باید می بود، مستحکم نیست، مشکلاتی دارد و آب را زیاد ذخیره نمی کند. سال های گذشته تجربه شده که مدریت درست و صحیحی نبوده و آب به هدر رفته است.”

همزمان با بهره‌برداری از بند کمال خان، رسانه‌های افغانستان یکی از اهداف احداث این بند و انحراف آب به سمت گودزره را احیای ۴۹ هزار هکتار از اراضی گودزره و اسکان ۴۹ هزار خانواده پشتون در این اراضی عنوان کردند. با توجه به این که قوم بلوچ جمعیت غالب ولایت نیمروز را تشکیل می دهند و پشتون ها در این ولایت، در اقلیت هستند، بنابراین تغییر بافت جمعیتی دردستور کار حکام پشتون قرار گرفته است.

مهندسی اجتماعی و گسترش و پراکنش پشتون ها از دوره محمدیعقوب خان برای تثبیت قدرت حکام‌ پشتون به صورت جدی آغاز و تا کنون ادامه داشته و دارد. در پی این سیاست، سایر گروه های قومی مورد رنج مضاعف قرار گرفتند، کوچانده شدند و حتی قتل عام شدند و بدین ترتیب عمق استراتژیک ایران در افغانستان مورد مخاطره قرار گرفته است.

اظهار نظر یکی از بزرگان قوم بلوچ ولایت نیمروز افغانستان در رابطه با بند کمال خان، نشان از بی اطلاعی اهالی این ولایت از سیاست حاکمان این کشور مبنی بر گسترش و پراکنش پشتون ها دارد، زیرا معتقد است که سازه بند کمال خان ایراد فنی دارد که سیلاب رودخانه هیرمند را هدر می‌دهد.

حال این سوال به ذهن متبادر می شود که چرا دستگاه دیپلماسی در راستای دیپلماسی عمومی، هم زبانان فارس و بلوچ ولایت نیمروز را از هدف حکام افغانستان مطلع نکردند تا بدین وسیله ابزارهای اجتماعی را برای مقابله با سدسازی‌های افغانستان در این ولایت بکار گیرد؟

در قِبَل دیپلماسی عمومی و آگاه سازی اهالی ولایت نیمروز از هدف احداث بند کمال خان، ارتقاء سطح مناسبات سیاسی و اقتصادی بلوچ ها و سایر گروه های قومی که عمق استراتژیک ایران در افغانستان به شمار می روند، شرایط را برای توقف سیاست های قومی حکام افغانستان فراهم می کند. نباید فراموش کرد که طوایف بلوچ فئودال های پایین دست بند کمال خان هستند و به علت رسم بلوچ ها، پشتون ها نتوانستند اراضی کشاورزی ولایت نیمروز را خریداری کنند و غالبا در مراکز ولسوالی ها ساکن هستند. به نظر می رسد سامانه انحرافی بند کمال علاوه بر تغییر ترکیب جمعیتی، برای افزایش سهم پشتون ها از مدل توسعه مبتنی بر کشاورزی طراحی و اجرا شده است.

شاید تیم تطهیر طالبان عنوان کنند که بند کمال‌خان در دوره جمهوریت افغانستان احداث شده و گروه طالبان چنین هدفی را دنبال نمی کنند، اما در پاسخ باید گفت که طالبان طی سه سال آبی گذشته علی رغم وعده سرپرست وزارت آب و انرژی افغانستان، غالب سیلاب رودخانه هیرمند را به سمت گودزره منحرف کرد و در جلسه کمیساران آب ایران و افغانستان که با موضوع اصلاح بند کمال‌خان تشکیل شد، با اصلاح این بند مخالفت کردند؛ اگر طالبان سیاست آبی حکومت پیشین افغانستان را دنبال نمی کند، چرا بخش اعظم سیلاب رودخانه هیرمند ( بیش از ۳ میلیارد متر مکعب) را در گودزره رها کرده است؟

فرشید عابدی

مدیرمسئول