طالبان که با وجود تیم تطهیر خود در ایران و بهره گیری از ظرفیت صاحبان منافع ارتباط با طالبان شرایط را ایده آل می دید، در گام اول سه دیپلمات را برای اقدامات کنسولی به کنسولگری افغانستان در مشهد اعزام کرد که مورد موافقت وزارت خارجه ایران قرار گرفت، طبق گفته منابع آگاه یکی از آن دیپلماتها “سلیم” [مشهور به دکتر سلیم] نام داشت که یک عکاس ایرانی را به داخل کنسولگری افغانستان در مشهد کشانده و شکنجه میکند که پس آن با شکایت این فرد، به عنوان عنصر نامطلوب از ایران اخراج و یک دیپلمات دیگر از جانب طالبان جایگزین این فرد خاطی میشود.
سه دیپلمات طالبان چند ماه پیش با استفاده از پوشش و خودروی دیپلماتیک در فرودگاه مشهد اقدام به ربودن قاری عیسی محمدی یکی از اعضای سرشناس اپوزیسیون حکومت طالبان و از اعضای جبهه مقاومت ملی افغانستان کردند. گویا قاری عیسی محمدی از مشهد با پرواز استامبول عازم آلمان بوده که به او اعلام شده ممنوع الخروج است. او از پرواز جا ماند و این سه تن از اعضای گروه طالبان با استفاده از این فرصت سعی کردند در محوطه فرودگاه مشهد وی را با توسل به زور سوار یک ماشین پلاک دیپلماتیک کنند.
برخی کارشناسان مسائل افغانستان معتقدند که اگر طرفداران جبهه مقاومت ملی افغانستان در فرودگاه مشهد به موقع نرسیده و با طالبان درگیر نمیشدند و او را نجات نمیدادند، قاری عیسی محمدی به سرنوشت جمال قاشقچی، خبرنگار شهیر و فقید عربستانی دچار میشد.
برخی کارشناسان مسائل افغانستان به نقل دیپلمات های کنسولگری افغانستان در مشهد عنوان می کنند که دیپلمات های طالبان تئوری برگزاری نماز جمعه، اقدامات تبلیغی و سربازگیری از میان شهرهای سنی نشین خراسان را مطرح می کردند.
علی رغم مخالفت های جامعه مدنی، تیم تطهیر طالبان شرایطی را مهیا کرد که همزمان با تنفیذ مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور و پیش از تشکیل کابینه دولت جدید، کنسولگری افغانستان در مشهد به طالبان واگذار شود، تا دولت چهاردهم در یک عمل انجام شده قرار گیرد و شرایط سیاست گذاری دولت جدید در قبال افغانستان را تحدید شود. چنین شرایطی، بیم واگذاری کنسولگری افغانستان در زاهدان به طالبان را افزایش داده است، زیرا واگذاری کنسولگری افغانستان در زاهدان به طالبان می تواند امنیت ملی را به مخاطره بیاندازد.
وجود مرزهای مشترک طولانی سیستان و بلوچستان با افغانستان و پاکستان، علاوه بر مهاجرت منفی اهالی افغانستان از این کشور، با توجه به سیاست های پاکستان در قبال اخراج مهاجران، بخشی از افغان های مقیم پاکستان نیز از مرزهای جنوب استان وارد ایران شده اند. این شرایط باعث شده که بارها شاهد نشر ویدئو های درگیری اتباع افغان با جامعه میزبان حتی در بلوچستان باشیم. تجار بومی منطقه آزاد چابهار نسبت به افزایش تعداد کسبه افغان آن هم پس از سرمایه گذاری ۳۵ میلیون دلاری طالبان برای ساخت برج تجاری در چابهار، درگیری و باصطلاح لشکرکشی و زد و خورد با بومیان نگرانند. نقش برخی از اتباع افغانستان در جریان اعتراضات و التهابات دهه ۸۰، ۹۰ و حتی در جریان جمعه تلخ زاهدان در زمینه ناامن کردن شهر، سرقت اموال، خدشه دار کردن وجهه بومیان و… در فضای رسانه ای همواره مورد نقد قرار گرفته است. البته نقش آفرینی منفی بخشی از اتباع افغانستان را نمی توان به کل جامعه مهاجر تعمیم داد، بی تردید افراد روشنفکر، متخصص بی آزار و عناصر مطلوب بسیاری در میان مهاجران وجود دارد که نباید تمامی آن ها را با عناصر نامطلوب جمع بست.
با جرأت می توان گفت بخش قابل توجهی از نبض بازار رسولی، حوزه گوشت و تره و بار بازار مشترک شهرستان زاهدان در دست اتباع افغان است.
چند گزاره دیگر از جمله سابقه زندگی برخی از طالبان مانند مولوی امیرخان متقی،سرپرست وزارت خارجه طالبان در زاهدان و تحصیل وی در دارالعلوم مسجد مکی، وجود شاخه بلوچ طالبان و نقش اساسی این گروه در فتح ولایت نیمروز و نفود طالبان و تحریک طالبان پاکستان در بخش بلوچ نشین ایالت بلوچستان پاکستان و متعاقب آن تغییر رفتار گروه های افراطی سنی مذهب بلوچ مخالف ایران در زمینه عملیات های تروریستی، محل نگرانی است.
بر خلاف استان خراسان رضوی و کلانشهر مشهد، سیستان و بلوچستان طبق مصوبه شورای عالی امنیت ملی جز استان ها و مناطق ممنوعه برای سکونت اتباع افغان است، این امر باعث شده که هیچ طرح آمایشی در استان اجرا نشود و بدین ترتیب آمار دقیقی و جامعی از میزان اتباع افغان در سیستان و بلوچستان وجود ندارد، جمعیت پنهان اتباع و نقش احتمالی آن ها در نا امن سازی منطقه نگرانی ها را به شدت افزایش داده است. وجود یک یا چند عنصر نامطلوب مانند دکتر سلیم دیپلمات اخراجی طالبان در مشهد به عنوان دیپلمات یا سرکنسول در کنسولگری افغانستان در زاهدان می تواند بسیاری از معادلات، سیاسی، اجتماعی و امنیتی را دستخوش تغییر قرار دهد، بنابراین ضرورت دارد که دستگاه های امنیتی نسبت به همراهی تیم تطهیر طالبان برای سیاست فتح سنگر به سنگر اماکن کنسولی و دیپلماتیک توسط این گروه و تبعات آن حساسیت بیشتری داشته باشند و اجازه ندهند که در بازه زمانی خلا معرفی کابینه جدید، دولت در عمل انجام شده قرار گیرد.
فرشید عابدی
مدیرمسئول
