به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دیار عیار به نقل از روزنامه پیام ما، «جواد میردار هریجانی»، رئیس پژوهشکدۀ تالاب بین‌المللی هامون، در بخش دیگر این نشست به وضعیت فعلی و چشم‌انداز آیندۀ تالاب بین‌المللی هامون پرداخت و با اشاره به عملکرد طالبان در برخورد هوشمندانه برای نپرداختن سهم ایران از رودخانه هیرمند گفت: «سدسازی‌های هوشمندانه و توسعۀ اراضی کشاورزی در کشور افغانستان هامون را خشکانده است و از سوی دیگر حفر چاه در بخش‌هایی از هامون موجب شده بادهای ۱۲۰ روزه تا ۲۰۰ روز به درازا بکشد.»
به گفتۀ این محقق براساس شاخص خشکسالی محاسبه‌شده در دوره ۱۹۸۳ تا ۲۰۱۹، در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۱۹ خشکسالی شدید و در سال ۲۰۱۸ خشکسالی بسیار شدید اتفاق افتاده است. همچنین سطح تالاب هامون از سال ۱۹۹۹ به بعد نسبت به میانگین بلندمدت، هزار کیلومترمربع کاهش یافته است. در همین حال مدل‌های پیش‌بینی اقلیم در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۸۰ میانگین حاکی از آن است که با تداوم خشکی هامون دماهای کمینه و بیشینۀ منطقۀ سیستان به میزان ۲ درجۀ سانتی‌گراد افزایش می‌یابد.
رئیس پژوهشکدۀ تالاب بین‌المللی هامون، توسعۀ کشاورزی در بالادست در کشور افغانستان را از دلایل کاهش مساحت هامون دانست و با اشاره به تحقیقات پیشین افزود: «توسعۀ اراضی کشاورزی در حوضۀ آبخیز هلمند سفلی در افغانستان به‌طور میانگین باعث کاهش ورود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در سال آب به منطقه سیستان خواهد شد.» او اضافه کرد که از سوی دیگر احداث سدهای متعدد در افغانستان از دیگر دلایل کاهش آب تالاب‌های هامون بوده است: «ظرفیت سد کجکی حدود ۲.۸ میلیارد مترمکعب یعنی حدود یک‌سوم ذخیرۀ دریاچۀ هامون و ظرفیت سد کمال‌خان این کشور نیز ۵۲ میلیون مترمکعب است که با سیلاب‌های عظیم به‌سرعت پر می‌شود، ولی حتی سرریز آن به سمت پایین‌دست ایران راه نمی‌یابد. این روند کاهش باعث شده کشاورزی منطقۀ سیستان بیش از ۶۰ درصد کاهش یابد.»
طبق توضیح رئیس پژوهشکدۀ تالاب هامون، افغانستان ۴۲ سد بزرگ دارد که اغلب روی رودهای مرزی مستقر شده‌اند. در حال حاضر ۱۲ سد در حال ساخت، ۵ سد در مرحلۀ طراحی و ۹ سد دیگر در مرحلۀ مطالعات اقتصادی و محیط زیستی است. او با اشاره به این سدها گفت: «علاوه‌بر سد کجکی، بند کمال‌خان کاملاً برای انحراف جریان هیرمند به سمت «گودزره» در ۷۵ کیلومتری مرز ما ایجاد شده است.آب مازاد ظرفیت سد کمال‌خان از طریق کاسۀ اول به کاسۀ دوم و سپس به گودزره راه می‌یابد که شوره‌زار است و قصد دارند کشاورزی را در آن توسعه دهند.»
میردار با اشاره به راه‌حل مشکل خشکی هامون و دغدغه‌های مردمی که ناچار به مهاجرت می‌شوند، ادامه داد: «در مدیریت این مسئله، بخشی از راه‌حل دیپلماسی است. اما اینکه گفته می‌شود دیپلماسی داریم، اصلاً قابل قبول نیست چرا که از همۀ ظرفیت‌ها استفاده نمی‌شود. ما ارتباطات مالی زیادی با افغانستان داشتیم و داریم که اهرمی قوی است. با این‌همه هنوز عزمی ملی برای استفاده از همۀ ظرفیت‌ها نشده تا طالبان مجاب شود که حقابۀ ما را بدهد.»
به گفته میردار اکنون چاه‌نیمه‌های سیستان کاملاً خشک شده و فقط در چاه‌نیمه شمارۀ یک کمی آب مانده است که به‌زودی تمام می‌شود و آب روستاهای زابل تا یکی دو ماه دیگر قطع خواهد شد.
رئیس پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون، با اشاره به حفر سه چاه ژرف در سیستان گفت: «امسال شنیدم که بالغ بر هزار میلیارد بودجه برای حفر چاه‌های ژرف در نظر گرفته شده است. وقتی تحرکات را در تهران و سیستان دربارۀ این چاه‌ها می‌بینیم، تازه متوجه می‌شویم که حتماً برنامه‌ریزی مالی خوبی هم برایش در نظر گرفته‌اند. محیط زیست هم کمی کوتاه آمده و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم گفته که برای سیستان مشکل ندارد. خود فعالان محیط زیست هم درنهایت کوتاه آمده‌اند که اگر ژرف به خوبی تصفیه شود، برای شرب مشکلی ندارد.» درحالی‌که در ابتدای این نشست رضا مکنون به وجود عنصر سنگین در این آب‌ها اشاره کرده است و حتی معاونت علمی ریاست‌جمهوری هم بر کارکرد مطالعه‌ای آب‌های ژرف تأکید کرده، میردار ناامید از رسیدن حقابۀ از افغانستان گفت: «شاید اگر از این آب برای شرب استفاده کنیم و از آن طرف درصورت آمدن آب، حقابۀ تالاب را بدهیم و به چاه‌نیمه‌ها نرسانیم، کمی اثرگذار باشد.»
حتی اگر همۀ کشور را حفر و آب‌های ژرف آن را استخراج کنیم، تمام این آب‌ها ۲ میلیارد مترمکعب می‌شود؛ درحالی‌که ما میلیاردها تومان هزینه می‌کنیم تا این آب را استخراج کنیم.
پروژه حفر کانال در تالاب هامون سابوری توسط شرکت آب نیرو اجرا شد، نماینده شرکت آب نیرو در سیستان، خود را نماینده کمیسار آب هیرمند معرفی کرده است!
مطالب مرتبط:
دولت مردمی و مجلس انقلابی توان حل مسئله حق آبه هیرمند را ندارند؟!
از نمایندگان سیستان برای استیضاح وزیر امورخارجه حمایت می کنیم/ کمیساریای آب غیر از دورهم جمع شدن چه اقدام قابل توجهی انجام داده است؟/ مردم باید چطور فریاد بکشند تا مشکل بی آبی سیستان اولویت اول مسئولان باشد؟
گفت‌وگو و دیپلماسی؛ راه حلی برای تنش‌های آبی میان افغانستان و همسایگان
ترجیح کمیسار آب هیرمند، اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان است؟
