يک ضربه ديگر هم در سکوت مطلق مسئولين کشور و رسانه ملي به حياتي‌ترين بخش زندگي اجتماعي مردم شرق کشورمان از ناحيه حکومت خودخوانده طالبان وارد شد. با افتتاح سد «پاشدان» در ولايت هرات که با مسدود کردن مسير رودخانه هريرود صورت گرفت، مهم‌ترين منبع آب شرب مشهد خشک شد. با مسدود شدن و انحراف مسير هريرود به طرف سد پاشدان، سد دوستي در پائين‌دست اين رودخانه تقريباً خشک و سهميه آبي که هميشه از هريرود به مشهد مي‌رسيد قطع شد.

کشورهای آسیای مرکزی با یک حقیقت اجتناب ناپذیر مواجه هستند: کمبود قریب الوقوع آب تحت الگوی مدیریت فعلی آب. در این بین، آغاز پروژه کانال آبی قوش تپه در افغانستان، چالش بزرگ دیگری را اضافه می‌کند که کشورهای آسیای مرکزی آمادگی لازم را برای مقابله با آن ندارند. نبود با توجه به شرایط موجود، پیش‌بینی می‌شود که ازبکستان تلاش خواهد کرد تا از طریق مشروعیت دادن به قدرت و اختیارات افغانستان در عرصه بین المللی، همکاری‌های خود را با این کشور تقویت کند. ازبکستان احتمالا از طریق توافق درباره یک سیستم تهاتری، سعی می‌کند در ازای تأمین برق افغانستان در فصل زمستان، عبور جریان‌های آبی را در فصل تابستان تسهیل کند. احداث خط آهن ترانس افغانستان، احتمالا ابزار دیگر تاشکند برای مذاکره با دولت افغانستان خواهد بود.

چندی پیش یکی از نمایندگان سیستان در نطق خود اعلام کرد انفعال دستگاه دیپلماسی در خصوص آب های مرزی و رودخانه های بین المللی بالاخص در باره رودخانه هیرمند قابل پذیرش نیست و طرح استیضاح وزیر امور خارجه را در پی خواهد داشت. وی در صورت عدم عزم جدی دولتمردان جهت حل مشکلات و احقاق حقوق مردم مظلوم سیستان و ادامه بی تفاوتی های مسئولین تهدید به استعفا کرد. پس از این نطق نماینده دیگر سیستان که نمیخواست از قافله تبلیغ عقب بماند در کانال اطلاع رسانی خود خبر از کلید خوردن استیضاح وزیر امور خارجه داد، هر دو نماینده سیستان به صورت جداگانه طرح استیضاح وزیرخارجه را ثبت کرده بودند!

عدم حضور مدیران سطوح مختلف دستگاه‌های اجرایی، حاکمیتی و متولی رفع چالش های سیستان در کنفرانس ملی مهندسی آب به میزبانی دانشگاه زابل، بی اهمیت بودن حوزه علم و پژوهش میان مدیران دولتی را در ذهن تداعی می کرد و این سوال به نظر می رسید که آیا مدیران در مقابل مشکلات منطقه، خود را بی نیاز از شنیدن راه حل ها می دانند؟، اما صندلی های خالی مرکز همایش های آیت الله هاشمی رفسنجانی دانشگاه میزبان، به رغم وجود ۴۰۰ نفر هیات علمی و ۱۰ هزار نفر دانشجو، این شائبه را در افکار تقویت می کرد که ساز و کار کنونی دانشگاه زابل نه تنها مورد توجه مدیران دولتی نیست بلکه این نهاد علمی مورد پذیرش جامعه دانشگاهی نیز قرار نگرفته است.

پژوهشگر دیپلماسی آب گفت: تعریف و مشخص کردن ابعاد مسئله هیرمند و بعد تعریف و بازسازی جعبه ابزارهای دیپلماسی اقدام ضروری که باید انجام دهیم، اگر از این حالت و رویکردهای منسوخ دیپلماسی که صرفا محدود به مذاکرات رسمی است، خارج شویم میتوانیم به حل مسائل آبی افغانستان امید داشته باشیم، در غیر اینصورت در ساز و کار فعلی و صرفا مذاکره آن هم در قالب ساز و کار کمیساران بی شک مسئله آب سیستان حل نمی‌شود بلکه وضعیت نگران کننده تر خواهد شد.