اظهارات حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در نشست خبری پس از پایان جلسه نمایندگان ویژه ایران، پاکستان، چین و روسیه در امور افغانستان پیرامون حقابه ایران از رودخانه و ادعای خلاف واقع وی در خصوص اصلاح سامانه انحرافی بند کمال خان دو هدف دستاورد سازی و تطهیر حکومت طالبان را دنبال می کرد.

روز گذشته دو مهندس کانال قوش تپه در ولایت جوزجان در شمال افغانستان توسط افرادی مسلح کشته شدند.

رودخانه‌های فرامرزی علاوه‌بر اینکه یک منبع آب هستند، می‌توانند مکان‌های توسعه و تولید قدرت هم باشند و هویت فرهنگی را تعریف کنند. بنابراین، این منبع برای کشورها هم می‌تواند عاملی برای همکاری و هم منبعی برای مناقشه باشد و لزوماً مناقشه در مناسبات هیدروپلیتیکی نامطلوب نیست و گاهی می‌تواند حتی تسریع‌کننده‌ای برای شکل‌دهی به همکاری هم باشد. رقابت آب بین ایالات ساحلی، هرج‌ومرج‌های سیاسی در بالادست و عدم تخصیص معقول آب بین کشورهای ساحلی سبب شده است دور از انتظار نباشد که این حوضه به یکی از ناپایدارترین حوضه‌ها فرامرزی ایران تبدیل شود.

وزارت انرژی و آب طالبان می‌گوید که کار بازسازی بند کمال خان ۹۹ درصد تکمیل شده و به‌زودی به بهره‌برداری سپرده خواهد شد.

پیش از تسلط طالبان بر افغانستان جنگ آبی علیه ایران در مرز های شرق کشور آغاز شد، اما پس تسلط طالبان جنگ آبی به یک جنگ ترکیبی تبدیل شد که به صورت خلاصه به تشریح ابعاد این جنگ می پردازیم، هدف از نوشتن این یادداشت بیشتر واکاوی نقش طالبان در تقویت گروه های تروریستی و تجزیه طلب است.

مصوبه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل مشخصا حقوق محیط زیستی را در دسته حقوق بشر قرار داده، بخشی از سرمایه‌گذاری های بین المللی در بخش پروژه های آبی افغانستان، فجایع انسانی و زیست محیطی عدیده ای برجای گذاشته که مصداق بارز آن بند کمال خان و سد بخش‌آباد بر روی رودخانه هیرمند و فراه است. نقض حقوق بشر در حوزه معضلات زیست محیطی بارزترین پیامد سدسازی‌های افغانستان و ترکیه است که ضرورت پیگیری های تشکل های زیست محیطی و دولتی از سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری را دو چندان می کند.

کلاف سردرگم ساختار دیپلماسی کشور در حوزه آب و مصائب زیست محیطی حاصل از سیاست های آبی کشورهای همسایه به ویژه افغانستان و ترکیه و حکمرانی نادرست آب، باعث بروز فجایع انسانی و زیست محیطی بسیاری را در کشور شده که اگر برای آن چاره‌ی اندیشیده نشود، در مناطق شرق، شمال شرق و غرب و شمال‌غرب کشور نیز تشدید می شود.

وزیر انرژی و آب دولت طالبان گفت، افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی معاهده‌ای برای استفاده از آب آمو دریا ندارد، اما برای رفع نگرانی‌های آنها آماده گفتگو است.

کشورهای آسیای مرکزی با یک حقیقت اجتناب ناپذیر مواجه هستند: کمبود قریب الوقوع آب تحت الگوی مدیریت فعلی آب. در این بین، آغاز پروژه کانال آبی قوش تپه در افغانستان، چالش بزرگ دیگری را اضافه می‌کند که کشورهای آسیای مرکزی آمادگی لازم را برای مقابله با آن ندارند. نبود با توجه به شرایط موجود، پیش‌بینی می‌شود که ازبکستان تلاش خواهد کرد تا از طریق مشروعیت دادن به قدرت و اختیارات افغانستان در عرصه بین المللی، همکاری‌های خود را با این کشور تقویت کند. ازبکستان احتمالا از طریق توافق درباره یک سیستم تهاتری، سعی می‌کند در ازای تأمین برق افغانستان در فصل زمستان، عبور جریان‌های آبی را در فصل تابستان تسهیل کند. احداث خط آهن ترانس افغانستان، احتمالا ابزار دیگر تاشکند برای مذاکره با دولت افغانستان خواهد بود.

کشورهای منطقه دربارهٔ اقدامات آبی امارت اسلامی افغانستان احساس خطر کرده‌ان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در اجلاسی به چاره‌جویی مسئله آب پرداختند، اما ایران در این نشست حضور نداشت.