پس از خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون ماحصل سدسازی‌های افغانستان و مدیریت نادرست منابع آب، فرسایش بادی در بستر تالاب و اراضی ملی گسترش یافت و نعمت بادهای ۱۲۰ روزه را به وضعیت آخرالزمانی تبدیل کرد.

زیاده‌خواهی طرف افغان به عنوان بالادست حوضه آبریز هیرمند و سرشاخه‌های اصلی این حوضه آبریز، موجب افزایش فرسایش بادی و گسترش کانون‌های بحرانی گرد و غبار شده است؛ با آغاز بادهای تابستانه منطقه که مدت زمان آن به ۱۷۰ روز در سال رسیده، منطقه سیستان را با سرعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت درمی‌نوردد.

حوضه آبریز هیرمند شامل سرشاخه‌های هیرمند، فراه‌رود، هاروت رود، خوسپاس و خاشرود، تمدن شهرسوخته را رقم زده و موجب استمرار حیات انسانی و تمدنی تا به امروز شده است. میزان آورد رودخانه هیرمند، تغییر طبیعی مسیر رودخانه حاصل از سیلاب و ... موجب شده که در بازه های زمانی مختلف شاهد جابه جایی جمعیت حول محور رودخانه هیرمند و دریاچه هامون باشیم، اما رویکرد هیدروپلیتیک افغانستان در دوره جمهوریت و حتی در دوره طالبان، علاوه بر توسعه مبتنی بر کشاورزی، مهندسی اجتماعی یا به روایتی گسترش و پراکنش پشتون ها را دنبال می کنند و این امر باعث شده که مسیر طبیعی رود هیرمند را بر‌خلاف کنوانسیون های بین المللی به سمت شوره زار گودزره تغییر دهند تا حوزه تمدنی سیستان زیر تلی از ماسه مدفون شود.

امروز نشست بررسی وضعیت تالاب هامون در سازمان محیط زیست در حالی برگزار شد که مشابه بسیاری روزهای پیشین، سیستان با وضعیت فاجعه باری مواجه شد. طوفان گرد و غبار با سرمای استخوان سوز در شرایط فقر فراگیر ساکنان، خانه های غیر متناسب، کمبود سوخت و گاه قطع برق برزخ مجسمی است که فقط با واژه آخرالزمان می تواند قرین باشد.

عرض جغرافیایی یکسان شهر مکه و زابل (۳۱ درجه شمالی) باعث شده تا جهت جغرافیایی غرب در سیستان به قبله موسوم باشد. بنابراین سیستانی ها بدون اینکه مذمتی متوجهشان باشد، قبله شان غرب است! چهارشنبه گذشته ۲۶ اردیبهش ماه کمی قبل از نماز شام (مغرب) ابر سهمگینی از غبار از سمت غرب، منطقه سیستان و شهر زابل را در نوردید و چنانکه کلیپ های پرشمار فضای مجازی نشان می دهد در کمتر از چند دقیقه شرایط آخرالزمانی را بر منطقه حاکم کرد.

مطالعات نشان داده است که مهم‌ترین محل برخاست ریزگردهای سیستان، در حوالی مصب ورودی آب فراه‌رود به دریاچه‌ی سابوری است. چرا که سطحی وسیع، بنابه شرایط طبیعی، محل بازچرخ سیلاب‌های ورودی قرار گرفته، رسوبات زیادی بر آن انباشته شده است و بادهایی که در امتداد فراه‌رود، کانالیزه شده و بر سرعت آن افزوده می‌شود، اولین ضربات را به پیکره‌ی ساختمان بسیار نرم و سست این انباشته‌ها می‌کوبد و آن را به هوا پرتاب و سپس تلاطم طوفان‌ها، خاک‌ها را در هوا، همگن می‌کند و صدها کیلومتر می‌پراکند. 

روز گذشته رئیس سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور به دعوت دهمرده نماینده سیستان، به منطقه سیستان سفر کرد، اما به جای بازدید از کانون های بحرانی ریزگرد ها و انعکاس اوج بحران گرد و غبار، از طرح چاه ژرف، نهال کاری اطراف قلعه رستم، مجتمع دانشگاه زابل و روستای محمد شاه کرم بازدید کرد.

گروه چند رسانه ای «پایگاه خبری تحلیلی دیار عیار » فراخوان طراحی پوستر سیستان آخرالزمانی منتشر کرد؛ این فراخوان با هدف جلب و توسعه مشارکت مردمی در راستای مسئولیت اجتماعی هنرمندان دغدغه مند برای انعکاس بحران ریزگردها، حقابه هیرمند، مهاجرت و تنش آبی منتشر شده و از هنرمندان و طراحان سراسر کشور که در این زمینه دارای سابقه فعالیت هستند، دعوت به عمل می‌آورد.