اکنون بحران بی آبی سیستان دامنگیرمان شده و در مرز خطر قرار داریم. سیستان بارها گرفتار بلایای طبیعی شده و رو به زوال رفته است. در دنیای جدید با گسترش علم و مدیریت های مدرن آبی و وجود رسانه هایی که محدودیت مرزی و جغرافیایی نمی شناسند غافلگیر شدن نشانه خوبی نیست. مشکل وقتی جدی تر می شود که در کشور همسایه آب وجود دارد ولی نه آنها حقابه سیستان را می دهند و نه ما توان گرفتن داریم.
پرسش این یادداشت اینست که آیا رسانه ها می توانستند به گونه ای عمل کنند که سیستان به این نقطه ناامید کننده و بحرانی نرسد؟
مشکل بحران آبی سیستان دلایل مختلفی دارد. تحریم های ظالمانه ای که باعث وابستگی ایران به بازار افغانستان شده و دستگاه دیپلماسی ما را در وضعیتی دشوار قرار داده که نمی توانند به بهای فشار به طالبان برای گرفتن حقابه، اقتصاد کشور را به مخاطره اندازند. وزارت نیرویی که در چهار سوی کشور موفق عمل نکرده و در بیشتر نقاط ایران کم و زیاد مشکل بحران آب داریم. وزارت خارجه ای که به دلیل ملاحظات سیاسی و تحمیلی از سوی غرب، توان تامین منافع حداقل سیستانی ها را ندارد. مدیران ناکارآمد استانی که انگار دغدغه ای جز انتظار برای حل بحران از سوی وزارتخانه های متبوع شان ندارند، مردمی که همواره با نظام همراهی کرده و تصور می کنند که اعتراض شان باعث ناراحتی مدیران ارشد کشوری شده و ضد نظام معرفی می شوند. و بدتر از همه رسانه هایی که تا چند ماه قبل حاضر نبودند به صورت جدی به موضوعات آبی سیستان ورود کنند چون فکر می کردند به دردسر افتاده و با مخالفین نظام جمع بسته می شوند.
عده ای هنوز بر این باورند که در ایران آزادی بیان وجود ندارد و نمی توان مثلا در مورد وزیر امورخارجه نقد منفی نوشت و عملکردش را زیر سوال برد یا دولت را به چالش کشید. البته این وسط عده ای همیشه آتش بیار معرکه بوده اند و برای خود شیرینی، مطالبه گران و منتقدین را اصلاح طلب و غیر انقلابی و وابسته به افراد صاحب نفوذ یا انتقام جو معرفی می کنند و متاسفانه چند نفر محدود هم جاهایی نشسته اند منتقدین را برای ترساندن احضار می کنند. اگر چه حساب این افراد به نهادی که در آن کار می کنند ربطی ندارد اما باعث ترس و نگرانی می شود.
این موارد را گفتم که به اینجا برسم. برخی از مشکلات ریشه در ذهن ما اهالی رسانه دارد. ما از ترس آینده به خود سانسوری روی می آوریم و قبل از مرگ، نوشدارو طلب نمی کنیم. ما از وزیر نیرو و خارجه توقع داریم که چرا قبل از ساخت سد کمالخان علاج واقع نکردند یا اکنون چرا از ساخت سد بخش آباد جلوگیری نمی کند. چرا علیرغم اطلاع از ایجاد سد کمال خان، پروژه ۴۶ هزار هکتاری را آبرسانی به زمین های کشاورزی را انجام دادند و چندین طرح بلا استفاده دیگر که میلیاردها دلار بودجه را هدر داد، اما خود برای آن‌که صدای مان به رییس دولت وقت برسد کاری نکردیم. ما آنقدر دانش نداشتیم که به صورت کارشناسی به موضوع ورود کنیم و تبعات منفی و هدررفت بودجه را یادآور نشدیم.
نقش رسانه ها به اندازه وزرا مهم است. این رسانه ها هستند که میبایست با تولید محتوا، گفتگو با کارشناسان و گزارش از منطقه، طرح موضوع کنند و باعث حساسیت در میان مدیران شوند. مدیران را وادار به کنش‌گری کنند. نمایندگان را تحت فشار برای طرح موضوعات در گستره ی کشوری قرار دهند. اگر زمانی که مدیر عامل وقت آب منطقه ای حدود سیصد میلیون متر مکعب آب را درون لوله های ۴۶ هزار هکتاری برای تست لوله ها و تامین آب کشاورزی برخی زمین ها رهاسازی کرد صدای رسانه ها بلند می شد امروز نگرانی کمتری در رابطه با اتمام آب شرب داشتیم. اگر ترک فعل آب منطقه ای در جمع آوری زیر ساخت های دانشگاه زابل و پژوهشگاه زابل طبق حکم قضایی را رسانه ای کرده بودیم امروز آن همه آب برداشت غیر قانونی نمی شد و دستگاه دیپلماسی کشور زمان بیشتری برای چانه زنی بر سر حقابه داشت و… . همه زمان کشتند و کار امروز را به فردا واگذاشتند.
سیستان به هر حال بحران فعلی کمبود آب شرب را پشت سر خواهد گذاشت اما بحران های بعدی خواهد آمد و نیاز است اهالی رسانه از رویدادهای کنونی برای مواجهه با مشکلات آتی درس گرفته باشند.
سلطانعلی عابدی
مطالب مرتبط:
ایجاد بی نظمی در بازار سوخت، برای متعهد ساختن طالبان/ جایگزینی پاکستان به جای افغان ها، در مبادلات اقتصادی/ باز پس گیری سفارت افغانستان در تهران از طالبان
ضرورت تغییر نگرش نسبت به طالبان
احتمال تحویل سفارت افغانستان در تهران به طالبان؛ اخذ تضمین برای واگذاری حقابه هیرمند و انعقاد معاهده برای فراه رود و هریرود ضرورت دارد
عامل بحران آبی در سیستان؛ طالبان یا وزارت نیرو؟
