به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیار عیار، این روزها مسئله سد سازی های افغانستان به ویژه روی حوضه آبریز هیرمند و رودخانه فراه، امیت آب، پیامدهای زیست‌محیطی آن، حقابه هیرمند و اخطار رئیس جمهور به طالبان به سدت حاشیه ساز شده و در صدر اخبار کشور قرار گرفته است. در همین راستا پایگاه خبری تحلیلی دیار عیار با شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و رئیس کمیته مرز مجلس شورای اسلامی به گفت و گو پرداخته که ماحصل آن به شرح ذیل است.
دیار عیار: پس از اخطار به طالبان در خصوص حقابه هیرمند، شاهد واکنش های گستاخانه ای از سوی طالبان بودیم، آیا دستگاه دیپلماسی برنامه ای برای بازپس‌گیری سفارت از دیپلمات های طالبان دارد؟
حیدری: سخن رئیس جمهور براساس معاهده ۱۳۵۱ بود، درون معاهده، میزان حقابه مشخص شده است، علت عدم جاری شدن آب در هیرمند، کم آبی یا خشکسالی نیست، این مسئله نیازمند اطلاعات فنی و تخصصی است، از نظر فنی و مهندسی، حوضه آبریز هیرمند، آب دارد. در بند ۵ معاهده ۱۳۵۱، ذکر شده که طرف افغانستانی حق ندارد اقدامی کند که دسترسی ایران به حقابه اش را محدود کند و لو اینکه آب اندک باشد، در هر صورت باید حقابه تامین شود. دو پروتکل الحاقی معاهده نیز به همین موضوع اشاره دارد، بنابراین حاکمیت طالبان باید از یک قاعده بین المللی تبعیت کند، در غیر اینصورت بیش از هر طرف، خودش زیر سوال می رود. معاهده ۱۳۵۱، کاملا حقوقی و جایگاه مهمی در نظام بین المللی دارد، اگر طالبان احساس می کند که یک حکومت است باید به قواعد بین المللی تن دهند، در غیر اینصورت بحث دیگریست.
به هر شکل باید حقابه تامین شود، آب های چاه نیمه ها به شدت کاهش پیدا کرده و به پایین ترین سطح رسیده، ایران و افغانستان دو کشور مسلمان و همسایه هستند، نباید حق همسایگی نادیده گرفته شود. دو کشور با هم دوستی دیرینه، پیشینه تاریخی و مرز طولانی دارند، طالبان نباید این ویژگی ها و اشتراکات را بخاطر تاثیر پذیری از سرویس های بیگانه، نادیده بگیرند، افغانستان نباید در حق همسایه اجحاف کند، اطلاعاتی داریم که این آب مازاد بر نیازشان است و توسط بند کمال خان آب را منحرف می کنند.
دیار عیار: طبق معاهده، کمیسار ایرانی در زمان خشکسالی می تواند برای بازدید از ایستگاه دهراوود درخواست دهد، اما طرف افغانستانی زیر بار این مسئله نمی رود و این موضوع نقض معاهده است، چه برنامه ای برای این مهم دارید؟
حیدری: دستگاه دیپلماسی ما باید در این زمینه فعال شود، بندهایی در معاهده در این زمینه آمده و اگر اختلافی میان طرفین ایجاد شده، طرف سومی ورود کند و مسئله را تعیین تکلیف کند.
دیار عیار: افغانستان از آب به عنوان ابزار سیاسی بهره می برد و سعی دارد عقب ماندگی های خود در عرصه سیاسی را با ابزار قرار دادن آب. جبران کند، به دنبال امتیاز گرفتن در برابر آب است، با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران. ابزارها و اهرم های فشاری در اختیار دارد، با توجه به اولتیماتوم یک ماهه به طرف افغانستانی. آیا استراتژی به سمت استفاده از اهرم ها می رود؟
حیدری: ما ابزارهای مختلفی داریم، مهم ترین ابزار، استفاده از ظرفیت های دو کشور و حسن همجواری است، باید از این ظرفیت ها استفاده شود. اگر طالبان به قواعد بین المللی تن ندهد، پیش از هر چیز، خودشان زیر سوال می روند، ما هنوز در مرحله اول دیپلماسی هستیم و چندین بار به حکومت طالبان تذکر دادیم. چندین بار با طالبان مذاکره انجام شده و خود طالبان، حقابه ایران را به رسمیت می شناسد، اما حقابه را نمی دهد. این تناقض در رفتار و عملکرد طالبان است که امیدوارم دستگاه دیپلماسی شرایطی را محیا کند که کشورمان و مردم پایین دست حوضه آبریز هیرمند هر چه سریعتر به حق مسلم خود برسند.
طالبان باید حق همسایگی را رعایت کنند، جغرافیا و مرز مشترک طولانی با افغانستان داریم، فرهنگ و زبان ملت دو کشور مشترک است، بهترین همسایه برای افغانستان، ایران است. سال ها میزبان میلیون ها مهاجر از کشور افغانستان هستیم، به طوری که مانند ایرانیان از حق شهروندی برخودار هستند و این حقیست که ایران بر گردن افغانستان دارد.
دیار عیار: سد سازی های افغانستان ادامه دارد، سد بخش‌آباد نیز به تازگی افتتاح شده و پیامدهای زیست‌محیطی بسیاری در عرصه تالاب هامون دارد، این مسئله در شورای عالی امنیت ملی بررسی می شود؟
حیدری: کمیته امنیت آب کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در ماه گذشته، جلساتی را با مقامات وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت امور خارجه و استانداری سیستان و بلوچستان برگزار کرده است، از دستگاه های متولی خواسته شده که به ردش های مختلف از جمله آب شیرین کن، چاه ژرف و … آب شرب را تامین کنند، اما مسئله تالاب هامون، مسئله محیط زیست است. سد سازی افغانستان در این حوزه، نقض حقوق بشر است که تالاب هامون را به خشکی تبدیل کرده است. تالاب هامون برای محیط زیست منطقه یک ضرورت است و به نفع دو کشور است. اگر طرف افغانستانی درکی از مسائل زیست محیطی داشته باشد، باید این موضوع را بپذیرد.
باید از ظرفیت نهادهای حقوق بشری و تشکل های مردم نهاد بین‌المللی استفاده شود تا این فاجعه حقوق بشری که نتیجه اقدامات طرف افغانستانی است را به جامعه جهانی منعکس کنیم.
دیار عیار: شورای عالی امنیت ملی و وزارت امور خارجه باید برای مسئله سد سازی های افغانستان و حقابه هیرمند، چه اقدامی انجام دهند؟
حیدری: تصمیمات اساسی فعلا در حوزه دستگاه دیپلماسی پیگیری می شود، اگر از این مرحله عبور کند و در صورت عدم عمل به معاهده و تامین حقابه توسط طالبان، مسئله در شورای عالی امنیت ملی بررسی و تصمیمات در آن شورا اخذ می شود.
مطالب مرتبط:
در صورت ادامه بدعهدی طرف افغان؛ سفارت افغانستان از دیپلمات های طالبان بازپس گرفته شود
دیپلماسی شما در قبال هیرمند ذلیلانه بوده است / در وزارت خارجه در حد یک نفر کارشناس از نیروهای توانمند سیستان و بلوچستان وجود ندارد/ به رغم لابی قدرتمند بلوچ ها در عمان حاضر نیستید حتی در حد کاردار از نیروهای توانمند بلوچستان منصوب کنید/هیچ تدبیر بایسته ای از وزارت خارجه در خصوص سد بخش آباد ندیدیم/شورای عالی امنیت ملی باید به مسئله هیرمند ورود کند/ تاسیسات بند کمال‌خان باید برچیده شود
کمیسار آب هیرمند، در اقدامی موهن، مردم سیستان را لایق پاسخگویی ندید! | معاون کمیسار، فرافکنی کرد
اگر طالبان حقابه هیرمند را ندهد باید سرزمین‌های واگذار شده را مسترد کند
