جمعی از فعالان آب و محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان به «شینا انصاری»، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، نامه‌ای سرگشاده نوشته و در‌ آن نسبت به وضعیت شکننده و بحران‌های محیط‌زیستی سیستان‌وبلوچستان به‌ویژه منطقه سیستان و ترک فعل‌های صورت گرفته، هشدار داده‌اند و درخواست اقدامی عملی کردند.

سال های 1401 و 1402 در پی بحرانی شدن وضعیت آب مخازن چاه نیمه و به خطر افتادن امکان تامین آب شرب منطقه سیستان، اقداماتی ضرب الاجلی در دستور کار مسئولان قرار گرفت تا بر این چالش جدی فائق آیند و در این رهگذر عزیزان دلسوز زیادی متحمل سختی ها و مرارت های فراوان شدند که همواره مورد تقدیر و تحسین هستند. همگان شاهد تلاش شبانه روزی دستگاه های متولی از جمله وزارت نیرو بودیم و هستیم.

علی رغم هشدار کارشناسان مبنی بر ممنوعیت خروج آب از تالاب هامون سابوری و صرف این آب برای تثبیت خاستگاه‌های گرد و غبار، منابع محلی از تکرار تجربه تلخ و ناموفق انتقال سیلاب رودخانه فراه و تالاب هامون سابوری به زهکش ادیمی توسط یک قرارگاه نظامی خبر دادند.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره‌ی احداث «سد بخش آباد» بر روی «فراه‌رود» که هامون از آن سرچشمه می‌گیرد و این‌که ایران چگونه می‌تواند حق‌آبه خود را از طالبان مطالبه کند و ساخت این سد چه تاثیری بر زندگی و معیشت مردم منطقه سیستان خواهد داشت، گفت: ترک‌ها در حال ساختن سدهای زیادی در افغانستان هستند. 

حوضه آبریز هیرمند شامل سرشاخه‌های هیرمند، فراه‌رود، هاروت رود، خوسپاس و خاشرود، تمدن شهرسوخته را رقم زده و موجب استمرار حیات انسانی و تمدنی تا به امروز شده است. میزان آورد رودخانه هیرمند، تغییر طبیعی مسیر رودخانه حاصل از سیلاب و ... موجب شده که در بازه های زمانی مختلف شاهد جابه جایی جمعیت حول محور رودخانه هیرمند و دریاچه هامون باشیم، اما رویکرد هیدروپلیتیک افغانستان در دوره جمهوریت و حتی در دوره طالبان، علاوه بر توسعه مبتنی بر کشاورزی، مهندسی اجتماعی یا به روایتی گسترش و پراکنش پشتون ها را دنبال می کنند و این امر باعث شده که مسیر طبیعی رود هیرمند را بر‌خلاف کنوانسیون های بین المللی به سمت شوره زار گودزره تغییر دهند تا حوزه تمدنی سیستان زیر تلی از ماسه مدفون شود.

حفظ فراه‌رود بسیار کلیدی است و بقای مردم سیستان به‌خصوص در فصل گرم و بادخیز سال به آن بستگی دارد. بیشترین کمکی که سیلاب‌های فراه‌رود انجام می‏‌دهد، جلوگیری از برخاستن گردوغبار است. وقتی این بخش از تالاب بین‌‏المللی هامون دارای آب است، هم تثبیت خاک، هم مرطوب سازی بستر را به‌دنبال دارد و درنتیجه مانع مناسبی در برابر خیزش ریزگردها خواهد بود.

رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس از برگزاری جلسه نظارتی در مورد حقابه و سد سازی های افغانستان بر روی رودخانه های هیرمند و فراه در تاریخ سه دی امسال با حضور دستگاه‌های متولی در محل کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس خبر داد.

مدیرمسئول پایگاه خبری دیار عیار در بخشی از این نامه نوشت: در این نامه سعی کردم ضمن تبیین اهمیت آورد رودخانه فراه و بازه زمانی اندک برای توقف احداث سد بخش‌آباد، بخشی از ابزارهای حقوقی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران برای مقابله با سیاست های آبی افغانستان را طرح کنم، از سایر ابزارهای اقتصادی و امنیتی آگاهی دارید؛ این گوی و این میدان. تاریخ قصاوت تان خواهد کرد.

پس از بارندگی‌های شدید در حوضه های آبریز افغانستان به ویژه حوضه آبریز هیرمند، سیلاب هایی از طریق رودخانه هیرمند و فراه به سمت مرز های ایران روانه شد. بخش زیاد سیلاب های بزرگ رودخانه هیرمند پس از رسیدن به بند انحرافی کمال خان به سمت گودزره منحرف شد و بخش اندکی حدود کمتر از ۳۰۰ متر مکعب بر ثانیه برای اراضی کشاورزی شهرهاب پایین دست و حقابه ایران رهاسازی شد.

جلسه هماهنگی به منظور بررسی وضعیت پیشرفت و تسریع امور سد بخش آباد ولایت فراه در وزارت آب و انرژی افغانستان برگزار شد.