مهم ترین مصوبات سفر ۱۳ ماه قبل علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به سیستان شامل مرطوب سازی تالاب هامون و کانون های بحرانی گرد و غبار با استفاده از ظرفیت حقابه، آب های داخلی و طرح های آبخیزداری حوضه مشرف، تدوین برنامه چرایی برای دام ها، اخراج شترهای بدون شناسنامه از منطقه، پیگیری حقابه زیست محیطی تالاب و پیگیری حقابه زیست محیطی از طرح انتقال آب از دریای عمان بود که بعضا نه تنها محقق نشد بلکه در برخی حوزه شاهد تخریب های بسیار بودیم که میزان گرد و غبار را افزایش داده است.

گاهی از زبان مدیران غیر بومی محلی و ملی بی اطلاع از معاهده 1351 سخنان متناقضی درباره حقابه و مشکلات آبی سیستان می شنویم که مي توان بهانه ای پیدا کرد تا مرهمی بر دردها باشد، اما اظهار نظرهای غیر علمی نمایندگان مردم استان در مجلس که رای خود را از مردم دارند و موظف به دانستن و تحلیل کارشناسانه از معضلات اند، قلب ها را به درد می اورد. وقتی خودی چنین می کند دیگر از افراد بی اطلاع توقعی نمی رود.

مطالعات نشان داده است که مهم‌ترین محل برخاست ریزگردهای سیستان، در حوالی مصب ورودی آب فراه‌رود به دریاچه‌ی سابوری است. چرا که سطحی وسیع، بنابه شرایط طبیعی، محل بازچرخ سیلاب‌های ورودی قرار گرفته، رسوبات زیادی بر آن انباشته شده است و بادهایی که در امتداد فراه‌رود، کانالیزه شده و بر سرعت آن افزوده می‌شود، اولین ضربات را به پیکره‌ی ساختمان بسیار نرم و سست این انباشته‌ها می‌کوبد و آن را به هوا پرتاب و سپس تلاطم طوفان‌ها، خاک‌ها را در هوا، همگن می‌کند و صدها کیلومتر می‌پراکند. 

مرگ تالاب بین المللی هامون حدود دو دهه شرایط زیست محیطی نامطلوبی را بر اهالی سیستان تحمیل کرده که هر چه جلوتر می رویم، وضعیت اسفناک تر می شود.

حفر کانال در بستر تالاب هامون سابوری که فاقد مطالعه جامع، فاقد ارزیابی زیست محیطی و بدون اخذ مجوز لازم از سازمان حفاظت محیط‌زیست در مسیر یکی از تونل های باد سیستان باعث افزایش چشمگیر گرد و غبار در حوزه سیستان به ویژه شهرستان نیمروز شده، بنابراین توقع می رود دستگاه قضا در راستای حقوق عامه و قانون هوای پاک با عوامل این طرح برخورد قاطع کند.

امام جمعه شهرستان نیمروز گفت: مگر ستاد مقابله با ریزگردها نداریم؟ مگر برای هر سازمانی وظیفه ای تعریف نشده؟ مگر محیط زیست ومنابع طبیعی مهمترین وظیفه آنها مراقبت از شرایط زیست محیطی مناسب، هوای پاک، طبیعت و منابع طبیعی خدادادی نیست؟ مگر آقایان این حال و روز مردم را نمی‌بینند؟ مگر اعتبارات ملی از بیت المال برای همین برنامه ها ندارند؟ چرا محیط زیست اجازه می‌دهد هرکسی به ذهنش ایده ای خطور کرد، فورا در تالاب اجراء کند، مثلا یک مدیری بیاید در دل تالاب با میلیارد ها تومان پول بیت المال دایک بزند، مدیر بعدی بیاید دایک را خراب کند، یکی بیاید کانال حفاری کند که آب می‌آید و بعد رها کند و هر کسی به گردن دیگری بیندازد ودودش به چشم مردم برود.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز سیستان‌، گفت: گرد و غباری که امروز در هوای سیستان غالب شده را تا کنون در سیستان شاهد نبودم، متاسفانه دید افقی به کمتر از یک متر رسیده و شرایط زندگی را برای ساکنان منطقه دشوار کرده است.

وزرای نیرو و خارجه و معاونت های مربوطه، علیرغم بحرانی بودن اوضاع محیط زیست و اشتغال در سیستان و شدت گرفتن مهاجرت، هنوز درک درستی از وخامت اوضاع در این منطقه ندارند و اگر هم محدود افرادی به چنین شناختی رسیده اند، سیستان را قربانی مصالح سیاسی خود کرده اند. نمایندگان سیستان نیز به دلیل تعامل همه جانبه با دولت، از اختیارات قانونی خود در مواجهه با وزرای نیرو و خارجه بهره نمی برند و طرح استیضاح وزیر امور خارجه که به ادعای دو نماینده سیستان ثبت شده، مسکوت مانده است.

بیش از 2دهه خشکسالی، ندادن حقابه هیرمند، خشکی دریاچه هامون و سوءمدیریت، شرایطی را در سیستان رقم‌زده که بیش از 100هزار نفر از جمعیت 500هزار نفری آن طی این سال‌ها مهاجرت کرده‌اند. بیش از 10هزار خانوار فقط در یک سال گذشته وطن خود را ترک‌ کرده‌اند و حالا آمارها نشان می‌دهد از جمع 1032روستای سیستان، 203روستا خالی از سکنه هستند. حالا تالاب هامون با 382هزار هکتار مساحت در کنار 150هزار هکتار اراضی کشاورزی که به‌دلیل نبود آب امکان کشت ندارند به کانون ریزگرد تبدیل شده‌اند و به مرور تاسیسات و بناهای موجود زیر شن و گردوغبار دفن می‌شوند.

مدیریت آبی استان سیستان و بلوچستان در دهه اخیر آن‌قدر غیرعلمی و بدور از هر گونه کار کارشناسی و عاری از پیش بینی و آینده نگری بوده که با رسیدن بحران آب به زاهدان اصلا نباید تعجب کرد. امروز در برخی مناطق زاهدان، شهروندان برای تامین آب شرب خود، راهی مغازه ها برای خرید آب شرب شده و تانکرها با قیمت های غیرواقعی آب به مردم می فروشند. اگر این مدل مدیریت آبی ادامه یابد دیر یا زود کمبود آب شهرهای دیگر استان را هم در بر خواهد گرفت.