هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، پس از تسلط دوباره این گروه بر افغانستان با صدور حکمی، کشت، تولید، قاچاق و استفاده مواد مخدر را ممنوع کرد؛ اما اکنون که بیش سال از بازگشت این گروه به قدرت می‌گذرد، کشت خشخاش دوباره افزایش یافته و بازار مواد مخدر افغانستان همچنان پر رونق است.

طالبان به تازگی ادعا کرده است که کشت خشخاش در افغانستان به پایان رسیده است، در حالی که رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر ایران ادعای طالبان درباره کاهش و توقف تولید مواد مخدر در افغانستان را رد کرده است.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور گفت: میزان کشفیات مواد مخدر کشور هنوز تاییدکننده کاهش تولید موادمخدر در افغانستان نیست، اشغال این کشور توسط آمریکا و ارائه بذرهای پربازده اصلاح نژاد شده در آن دوره موجب شد تا ۸۶ درصد تریاک دنیا در افغانستان تولید شود.

پریان مشترک، خاشرود و رود خوسپاس منابع تامین کننده تالاب هامون‌پوزک هستند، با احداث بند کمال خان بر روی رودخانه هیرمند و از حیض انتفاع خارج شدن پریان مشترک، آورد خاشرود و رودخانه خوسپاس توان تکمیل هامون پوزک و متعاقب آن سرریز شدن به هامون سابوری را ندارند. در گذشته با پیوستن آب پریان مشترک به آورد خاشرود و خوسپاس در هامون پوزک، آب سرریز به سمت هامون سابوری و گذر از چونگ خرگوشی و چونگ سرخ برای محیط زیست و مرطوب سازی تالاب بخش ایران حائز اهمیت بود.

سفر هیات ایرانی به افغانستان برای بازدید از دهراوود و سنجش میزان آب وارده به سد کجکی در حالی انجام گرفت که از قبل پیش بینی میشد که زمان تعیین شده از سوی طالبان زیرکانه و بر اساس طفره رفتن از دادن حقابه طراحی شده است. اگر چه زمان تعیین شده قبل از سفر هیات ایرانی هم از سوی برخی رسانه های محلی مورد واکاوی و یادآوری قرار گرفته بود و بعد از سفر هم یکی از مقامات استانی سیستان و بلوچستان با حضور در شبکه استانی هامون بر آن صحه گذاشت، اما در هر روی این بازدید بدون هیچ دستاوردی پایان یافت. در حین بازدید از ایستگاه سنجش دهراوود شاهد اظهار نظرهای مختلف و نگران کننده ای از سوی مقامات دو کشور بودیم. 

تایید خشکسالی در افغانستان توسط مقامات ایرانی نشان از عدم درک درست آن ها از معاهده ۱۳۵۱ دارد، پس از بازدید هیات ایرانی از ایستگاه سنجش آب دهراود، برخی از مقامات ایرانی خشکسالی افغانستان را تایید کردند، برخی از حل و فصل پرونده هیرمند و بسته شدن پرونده مناقشه آبی ایران و افغانستان خبر دادند، اما تایید هر کدام از مقامات ابعاد مختلفی را به ذهن متبادر می سازد. در هر صورت مواضع برخی از مقامات مِن جمله معاون اجرایی رییس جمهور و معاون امنیتی و انتظامی استانداری سیستان و بلوچستان نشان از عدم شناخت و درک صحیح از مفاد معاهده ۱۳۵۱ دارد.

ریشه‌های گرد و غبار سیستان را بایستی در مدیریت نامتناسب منابع آبی در سراسر حوضه هیرمند به‌ویژه در سرآب آن در کشور افغانستان جست‌وجو کرد؛ جایی‌که در دو دهه پیش با سقوط طالبان اول، بخشی از مهاجرین از کشورهای همسایه برگشتند. توسعه مزارع کشاورزی به‌عنوان اولویت فوری اشتغال توسط اشغالگران توصیه شد و علاقه عمومی و ارزش افزوده زیاد، بهره‌برداران محلی را به توسعه کشت خشخاش سوق داد؛ محصولی که سه برابر گندم آب مصرف می‌کند و بازار آن جهانی است.

ماهیت ضد ایرانی طالبان محرز و مشخص است، اگر از دست نشانده بودن این گروه توسط امریکا و کشورهای منطقه هم بگذریم تضادهای میان طالبان و ایران چنان عمیق و ریشه ای است که اگر عنلی ظهور نیابد، آتش زیر خاکستر است.

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با ایجاد منافع برای افغانستان در همبست «آب-انرژی-ترانزیت» افغانستان را ترغیب به انعقاد معاهده‌­ای پایدار و الزام‌آور در خصوص تأمین حقابه هامون‌ها نماید.