دیپلماسی منطقه ای برای مهار ریزگردها؛ مُسکنی موقت/ وزارت نیرو مدیریت منابع آب کشور را جدی‌تر دنبال کند

این پدیده زیست محیطی در سال ۸۵ با منشاء عراق، سوریه و اردن، ایران را تحت تأثیر قرار داد و به دلیل آنکه ریزدانه تر بود، تداوم زمانی بیشتری داشت و سطح گسترده تری از کشور را تحت تأثیر قرار داد بطوریکه تا نواحی مرکزی ودامنه های جنوبی البرز هم رسید و تهران را نیز تحت تأثیر قرار داد. همچنین حدود ۸ سال پیش شاهد اوج گرفتن پدیده ریزگردها بودیم و راه تنفس کشور را بست و زندگی در شهرها به ویژه اهواز دچار مشکل شد.

دولت وقت برای حل مسئله توافقنامه ای با عراق امضا کرد تا در بخشی هایی از هورالعظیم که منشأ ریزگردها بود مالچ پاچی شود، به دنبال پایبندی به این توافق از شدت بروز پدیده ریزگردها کاسته شده بود اما به نظر می رسد اخیرا اجرای این توافقنامه دچار مشکل شده و در راستای مبارزه با پدیده ریزگردها آن اقدامی که باید، انجام نمی‌شود و عراق در این زمینه کارشکنی می کند.

ترکیه نیز در تشدید پدیده ریزگردهای در منطقه نقش دارد. سدسازی های ترکیه بر رودخانه های بزرگ منجر به تقلیل سهم آبی بخش‌های مختلف شده، این در حالی است که براساس کنوانسیون های بین المللی مختلف، کشورهای همسایه متعهد شده‌اند، حق آبه‌های پایین دست سدها را بپردازند که ترکیه حق آبه دجله و فرات را نداده و سبب تولید ریزگردها شده است. با توجه به اینکه بخشی از علل پدیده ریزگرد در خارج از کشور است به نظر می رسد باید از طریق حقوق بین‌الملل و مسیر دیپلماسی این موضوع را پیگیری کرد از این رو پای دیپلماسی منطقه به میان کشیده می شود.

مرتضی محمودوند در گفت‌وگو با خبرنگارخبرگزاری خانه ملت   با بیان اینکه ترکیه با ایجاد سد و آب بندهای متعدد به شکل غیر اصولی نه فقط به همسایگان آسیب می زند بلکه در دراز مدت ممکن است اقلیم خود را نیز دچار آسیب کند و امروز مشکل ریزگردها از خارج کشور و به ویژه ترکیه آغاز می شود گفت: سرشاخه های هورالعظیم و دجله شاهرگ های حیاتی منطقه هستند و بستن آن موجب فرونشست آب های سطحی و زیرسطحی می شود و اثرات اقلیمی آن بسیاری از کشور های منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد و امیدوارم دستگاه دیپلماسی کشورهای منطقه در این بخش نقش فعال تری ایفا کنند. 

رئیس کمیته امنیت آب کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار داشت: اختلافاتی نیز با عراق در مورد رودهای مرزی داریم که در حال پیگیری آن هستیم و جمهوری اسلامی همواره به وظایف قانونی خود در حوزه مسائل اقلیمی و محیط زیستی عمل کرده است.

از سوی دیگر ابراهیم عزیزی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به مسئله ریزگردها و حل این معضل با ابزار دیپلماسی تاکید کرد: مسئله ریزگردها را نمی توانیم فقط با رویکرد دیپلماتیک حل کنیم بلکه مجموعه اقداماتی در حوزه های آب، خاک و دیپلماتیک را می طلبد تا این پدیده را مهار کنیم و مشکلات کشور را به حداقل برسانیم.

نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید براینکه وظیفه وزارت خارجه است که موضوع را در حوزه دیپلماسی دنبال کند، اظهار داشت: اقدامات وزارت خارجه نباید این تصور را ایجاد کند که وزارت نیرو به وظایف خود عمل نکند بلکه وزارت نیرو باید فعال تر باشد و ضمن پیگیری حقوق حقه ملت ایران از برخی احجافات جلوگیری شود و مانع هدر رفتن یا آسیب دیدن منابع آب کشور باشد.

با توجه به تشدید پدیده ریزگردها در کشور و نگرانی ها برای ادامه سدسازی‌های ترکیه، ضرورت ورود دیپلمات ها احساس می شود از این رو حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشور برای حل معضل گرد و غبار با وزیران امور خارجه کشورهای سوریه، عراق و کویت به صورت تلفنی رایزنی و تبادل نظر کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان در این تماس های تلفنی، بر حساسیت و فوریت مدیریت معضل گرد و غبار با منشا خارجی ریزگردها در کشورهای مختلف که منجر به مختل شدن زندگی عادی مردم و تهدید زندگی طبیعی شده است، تاکید کرد.

در این زمینه بین وزرای امور خارجه کشورمان و همتایان وی توافق شد تا یک هیات فنی کارشناسی متشکل از سازمان محیط زیست و وزارت امور خارجه و سایر نهادهای ذیربط کشورمان سریعا عازم دو کشور عراق و سوریه شده تا به صورت میدانی و در تبادل نظر و همفکری با همتایان خود، موضوع همکاری جمعی منطقه ای برای مقابله با ریزگردها را در دستور کار پیگیری سریع خود قرار داده و راهکارهای موثر و فوری را مورد بررسی قرار دهند.

در همین ارتباط با توجه به این که بخشی از همکاری منطقه ای برای مقابله با ریزگردها به مشارکت و همکاری فعال دولت عربستان سعودی باز می گردد، مقرر شد تا وزیر امور خارجه عراق این موضوع را با همتای سعودی خود مورد پیگیری قرار دهد تا این کشور نیز در این ابتکار منطقه ای برای حل این معضل مشارکت و کمک نماید.

همچنین در رایزنی های تلفنی وزیر امور خارجه با همتایان سوری، عراقی و کویتی، مقرر شد نشست مشترک منطقه ای تخصصی در این خصوص برگزار گردد. وزیر خارجه کویت قول مساعد داد که موضوع اعزام هیات فنی از سوی ایران را پیگیری کند.

پیش از این وزیر امور خارجه کشورمان در آخرین گفتگوی تلفنی با همتای ترکیه ای خود نیز این موضوع را مورد رایزنی قرار داده و وزیر خارجه ترکیه نیز آمادگی این کشور را برای مشارکت و همکاری فعال در این مشورت ها و همکاری اعلام کرده بود.

با وجود فعال شدن دستگاه دیپلماسی کشور برای حل معضل ریزگردها برپایه توافق منطقه ای، لازم است اقدامات داخلی برای رفع خشکسالی در مناطق مختلف، تغییر الگوی کشت و تغییر الگوی مصرف داشت. همچنین رئیس مجلس از تهیه گزارشی از سوی فراکسیون محیط زیست قوه مقننه خبر داده است که این گزارش می تواند برای حل معضل ریزگردها راهکارهای علمی و عملی ارائه کند.