واگذاری گلخانه ها در سیادک، محصول تصمیمات اشتباه مدیریتی بود که صدمات جبران ناپذیری به گلخانه داران وارد نمود. گلخانه های سیادک با هدف اشتغالزایی و تامین نیازهای کشاورزی زاهدان و استان راه اندازی شد که متاسفانه نتیجه طبق پیش بینی ها پیش نرفت. فارغ از عده ای سودجو که همواره منتظرند با خرید زمین ارزش پولی خود را حفظ کرده و سرآخر هم با رشد قیمت زمین سود کنند، قریب به اتفاق کسانی که برای گرفتن زمین گلخانه اقدام کردند تحصیلکردگان رشته کشاورزی بوده و اهداف ارزشمندی چون سرمایه گذاری و اشتغالزایی در سر داشتند و با دریافت وام زیرساخت های لازم جهت کشت را آماده کردند اما معضل آب گریبانگیر آنها شد. در حالیکه انواع محصولات از خارج استان با قیمت ارزانتر وارد می شود رقابت این سرمایه گذاران نوپا به دلیل کمبود آب و خرید تانکری آن با قیمت های متغیر و گران، باعث ورشکستگی و بدهکاری گلخانه داران به بانک شد.
از بدو واگذاری زمین های سیادک بحث تامین آب مصرفی از دغدغه های متقاضیان و مدیران جهاد کشاورزی و مدیران دست اندرکار این پروژه بود. علیرغم این نگرانی ها قبل از آنکه برای تامین آب راهکاری اندیشیده شود زمین ها واگذار گردید. در بدو امر قرار بود جهاد کشاورزی در تامین آب به سرمایه گذاران کمک نماید. آب چاه کفاف نیاز گلخانه ها را نمی داد و تامین آب مازاد بر نیاز هزینه بر بود. کمبود آب باعث شد تا آنها به خرید آب به صورت تانکری در نوبت بمانند و با هزینه ای گران آنرا تهیه نمایند. در جلسات متعددی که برگزار میشد مدیرکل وقت دفتر جذب و حمایت از سرمایه استان وعده تامین آب از تصفیه خانه زاهدان را دادند و دستورات لازم هم به آب منطقه ای و سایر نهادهای همسو داده شد اما این دستورات در نهایت ره به جایی نبرد. از دیگر مشکلات پیش روی گلخانه داران عدم مطالعه بر روی تعیین الگوی کشت مناسب بود. محصولاتی که آب کم و بازدهی زیادی دارند و به جای آنکه از سایر استان ها وارد شوند داخل سیادک کشت کردند.
در یک مورد نگارنده شاهد بود یکی از گلخانه داران اقدام به کاشت انگور یاقوتی محلی سیستان در گلخانه ها نمود و متاسفانه به دلیل هزینه بالای آب مجبور شد نوع کشت خود را تغییر دهد. تجربه کشت انگور در گلخانه، حداقل در استان ما وجود ندارد و این تجربه فرصتی بود تا روی این موضوع مطالعه شود. از نکات قابل توجه انگور یاقوتی آن بود که در سال دو بار محصول می داد. تصور کنیم اگر این پروژه همه گیر میشد و مسجل میشد که سودآوری دارد تا چه اندازه به اقتصاد و توسعه انگور یاقوتی بومی استان یاری می رساند.
در حال حاضر قریب به اتفاق گلخانه داران بدهکار بانک هستند و انگیزه راه اندازی مجدد آنها را ندارند. اگر چه تا زمان تامین آب مورد نیاز راه اندازی مجدد آنها هم پیامدهای ناگوارتری در پی خواهد داشت. در هر روی مجتمع سیادک اکنون تبدیل به یک بحران شده که سومدیریت در آن نقش چشمگیری داشته و نمی توان به این دلیل چشم بر آن بست. لازم است قبل از اینکه از گلخانه داران خواسته شود گلخانه ها را فعال کنند توسط یک تیم متخصص ابتدا الگوی مناسب کشت تعریف شود و همزمان مشکل آب رفع گردد و سپس یک بازه زمانی تعریف گردد تا گلخانه ها مجدد به چرخه تولید بازگردند. از آنجا که این گلخانه داران امکان رقابت با رقبای قدرتمند خارج از استان را ندارند باید تدبیری اندیشیده شود تا آنها بتوانند محصول خود را به موقع به بازار عرضه کرده و از آنسوی واردات به استان کاهش یابد تا دغدغه هایشان به حداقل ها کاهش یابد.
اگر مدیران بتوانند قبل از راه اندازی پروژه های اقتصادی موانع را پیش بینی کرده و در صدد رفع آن بر آیند شاهد چنین صحنه های غم انگیزی نخواهیم بود.
- نویسنده : سلطانعلی عابدی
