کامبیز مشتاق گوهری روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار دیار عیار اظهار داشت: اینکه میراث‌فرهنگی سیستان و بلوچستان مسئولیت اقدام اشتباه احداث جاده دسترسی به روی کوه خواجه را به دلیل صدور مجوز این کار از سوی کارشناسان وزارت خانه از عهده خود ساقط کند، قابل قبول نیست و می‌توان ادعا کرد که چه بسا اعزام این مشاوران و کارشناسان به قصد پیدا کردن توجیهی برای تحقق خواسته یکی از نمایندگان سیستان در پی فشار وی به وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بوده است.
وی افزود: همراهی وسکوت اداره کل میراث فرهنگی استان و کارشناسان آن که خود به خوبی به محدودیت‌های پاسداری از آثار تحت خطر و نظارت خود در کوه خواجه در برابر سیل بازدیدکنندگان به روی آن واقفند، جای سوال دارد. پیش از این فعالان میراث‌فرهنگی و جامعه محلی تلاش وافری برای جلوگیری از اجرای این پروژه انجام دادند و توانستند که جلوی اجرای آن را بگیرند تا آن‌که ناگهان با جاده اجرا شده‌ای مواجه شدند که در سکوت خبری احداث شده بود.
وی با اشاره به اینکه طرح در ظاهر توسط محمد سرگزی، نماینده سیستان در مجلس شورای اسلامی پیگیری شده، اظهار داشت: این اقدام، بدون شک نادرست است و بقایای جاده ادعایی پیشین مربوط به شرایط اضطراری احتمال درگیری با طالبان بعد از حوادث مزارشریف در دهه ۷۰ است که اساسا یک دسترسی محدود نظامی به بالای این تپه بوده و به هیچ وجه نمی‌تواند توجیهی برای احداث جاده آسفالته با کیفیت کنونی باشد که قطعا به ویرانی آثار بالای این کوه مقدس خواهد انجامید.
او اضافه کرد: نظر به وجود گورستان‌های تاریخی، تسهیل تردد خودروها بر روی کوه خواجه حتما اداره کل میراث استان را زیر سوال می‌برد.
وی بیان کرد: تمامی گردشگران دوستدار میراث‌فرهنگی نیستند، بنابراین اجتماع خودروها باعث می‌شود که کنترل رفتارهای ناهنجار ناممکن شود.
این‌کارشناس میراث‌فرهنگی ادامه داد: بارها مشاهده شده که برخی افراد، خودروهایشان را روی گورهای تاریخی پارک کرده اند، چرا که فضای کافی برای احداث پارکینگ بزرگ روی کوه وجود ندارد.
وی تصریح کرد: اصولا برای اجرای جاده‌های دسترسی در کنار آثار تاریخی، با توجه به جنس آثار، از خاک محوطه، لایه نخود بادامی یا سنگ فرش بهره می‌برند؛ سنگ فرش باعث کاهش سرعت خودروها می‌شود، اما جاده آسفالت باعث افزایش سرعت خودروها شده و بروز حوادث را دو چندان می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: کل کوه خواجه ثبت میراث ملی شده، این مهم بدین معناست که تمام‌کوه خواجه عرصه محسوب می‌شود و نه حریم، بنابراین نباید به خودروها اجازه تردد بر روی عرصه آثار را داد.
مشتاق گوهری گفت: باید به صورت پیاده‌روی از آثار تاریخی کوه خواجه بازدید کرد و برای افراد بیمار و سالخورده نیز می‌توان خودروهای الکتریکی با سرعت پایین پیش بینی کرد تا برای جامعه محلی شغل ایجاد شود.
وی اضافه کرد: نمایندگان سیستان در چند سال اخیر به دلیل اینکه توان حل مشکلات کلان منطقه را نداشتند و از اندازه و توان آن‌ها خارج بوده، بنابراین برای از دست ندادن افکار عمومی، دیواری کوتاه‌تر از دیوار میراث‌فرهنگی پیدا نکرده اند و به بهانه رونق گردشگری، به مردم آدرس اشتباه می دهند.
مدیرکل پیشین میراث‌فرهنگی استان یادآور شد: اجرای جاده دسترسی منطقه حوضدار و قلعه رستم که در گذشته توسط حبیب الله دهمرده، نماینده سابق سیستان در مجلس انجام شد و اکنون این منطقه بدون حفاظت و نظارت مستمر رها شد و خود زمینه تخریب آثار این منطقه را به وجود آورده است؛ حال به نظر می رسد که محمد سرگزی، نماینده مجالس یازدهم و دوازدهم سیستان در مجلس که در رقابت با حبیب الله دهمرده، سراغ کوه خواجه رفته هم زمینه تخریب آثار این منطقه را فراهم می‌سازد.
وی عنوان کرد: با توجه به حجم مشکلات عدیده سیستان، بهتر است نمایندگان این حوزه انتخابیه به سمت حل مشکلات منطقه بروند تا با فشار آوردن به وزارت میراث و اداره کل استانی آن این دستگاه حاکمیتی را از ماموریت خود دور کنند. نصب وزرا، معاونین و مدیران کل غیرمرتبط در این وزارتخانه، باعث شده که وزرا و مدیران این وزارتخانه به آسانی تحت فشار و تهدید طدح سوال، استیضاح و برکناری توسط نمایندگان، تن به اقدامات غیرکارشناسی مخرب آثار تاریخی دهند.
وی با اشاره به اینکه به طور مثال در کل تاریخ میراث‌فرهنگی سیستان و بلوچستان، فقط دو مدیر مرتبط با این حوزه داشتیم و سایر مدیران تخصصی در حوزه میراث‌فرهنگی نداشتند و این مدیران در برابر این دست فشارها و خواسته‌ها غیر کارشناسی نمایندگان، فرمانداران و دستگاه های مختلف دولتی و غیر دولت ناتوان هستند، اظهار داشت: در بسیاری از موارد اقدامات تحمیل شده به نمایندگان با وظایف این دستگاه در تقابل بوده است.
کامبیز مشتاق گوهری تصریح کرد: اکنون قلعه رستم و منطقه حوضدار رها شده و حفاظتی از آثار آن انجام نمی‌شود، درب ورودی یکی از آسبادهای منطقه حوضدار که در اواسط دهه ۸۰ طراحی و نصب شد، توسط یک عده کنده و برای پخت غذا، آتش زده شده است. دلایل مخالفت ما با احداث جاده همین مسائل است؛ میراث فرهنگی امکان حفاظت از همه آثار تحت مسئولیت خود را ندارد و تسهیل تردد گردشگران در مناطق حساس و آسیب پذیر باعث تخریب آثار می‌شود.
وی ادامه داد: نمایندگان منطقه به جای راه‌های میان‌بر که موجب تخریب آثار تاریخی می‌شود، برای جذب گردشگر، روی ظرفیت آثار کار کنند.
این‌کارشناس میراث‌فرهنگی تاکید کرد: تعبیه یک‌گیت ورودی و حضور عوامل یگان حفاظت و یا نیروهای نظامی مستقر بر روی کوه خواجه برای جلوگیری از تردد خودروها بر روی کوه خواجه و تخریب احتمالی آثار تاریخی ضروری است.
به گزارش دیار عیار اوایل سال ۱۴۰۱ در پی رسانه‌ای شدن طرح اجرای جاده دسترسی کوه خواجه، شاهد تجمع تعدادی از دوستداران میراث فرهنگی در محل اجرای جاده بودیم که منجربه احضار برخی تجمع‌کنندگان به مراجع قضایی شد.
این مسئله موجب موضع گیری و مخالفت بسیاری کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی در فضای رسانه‌ای شد که در نهایت به توقف اجرای جاده دسترسی انجامید، اما پیش از ایام نوروز ۱۴۰۴ در سایه سکوت خبری، این جاده تکمیل شد.
رئیس پیشین پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور خرداد سال ۱۴۰۱ در گفت و گو با خبرنگار دیار عیار اظهار داشت: راهی برای دسترسی به تاسیسات نظامی موجود بر روی کوه خواجه از قبل احداث شده و اکنون عملیات تعریض آن در حال انجام است، گسترش و کوه بُری و یا هرگونه عملیاتی از این گونه که به یکپارچگی و اصالت اثر خدشه وارد کند، مطابق ضوابط ملی حفاظت از آثار ثبت شده در فهرست ملی کشور ممنوع است و اگر در آینده برنامه ای برای ثبت جهانی آن نیز می بود، این فعالیت ها مشکلاتی برای آن به وجود می آورد.
دکتر روح الله شیرازی اظهار داشت: با توجه به این که کوه خواجه در سال ۱۳۱۰ با شماره ی ۵۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، فعالیت های خارج از ضوابط اخیر اصالت و یکپارچگی کوه را خدشه دار کرده است، باید توجه کرد که آثار تاریخی فقط کاخ و آتشکده موجود در جبهه ی جنوبی کوه نیست، بلکه تمامیت کوه یک اثر فرهنگی است.
مطالب مرتبط:
عملیات تعریض جاده روی کوه خواجه، طبق ضوابط ملی حفاظت آثار، ممنوع است| فعالیت های خارج از ضوابط اخیر اصالت و یکپارچگی کوه را خدشه دار کرده است
تیغ بی تخصصی بر گردن کوه خواجه
احداث جاده روی کوه خواجه، اولین خسارت را به بار آورد
با اجرای مسیر دسترسی به روی کوه خواجه، این کوه قابلیت ثبت جهانی شدن را از دست خواهد داد
