قرارگیری سه منطقه طبیعی سیستان، سرحد و مکُران در قالب یک واحد اداری و سیاسی هیچگاه مبنای کارشناسی نداشته است، به همین دلیل استان پس از حدود ۹۵ سال به حضیض واپس ماندگی سقوط کرده است.
براساس نظر دولت مرکزی ایران و برپایه ملاحظات صرفا نظامی از سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، صاحب منصبان نظامی لشکر شرق با پایان عملیات قشون در بلوچستان، عملیاتی که از مرداد تا بهمن ۱۳۰۷ ش به طول انجامید مناطق سیستان، سرحد و مکران را در یک مجموعه اداری قرار دادند. پیش از آن سیستان و قاینات تحت عنوان امیرنشین خزیمه با هم و سرحد و مکران نیز ضمیمه ایالت کرمان بودند. این الحاق در سال ۱۳۱۶ش با تصویب قانون جدید تقسیمات کشوری در مجلس شورای ملی با عنوان “استان هشتم” تصویب شد. از آن زمان به بعد عدم وجود انسجام و تحمل دیگری در حوزه های فرهنگ و اجتماعی سیستان و بلوچستان مشهود بوده و به دلیل یک سری ملاحظات هر چه می گذرد این شکاف ها عمیق تر شده است.
وجود عقب ماندگی ها و کاهش شاخص ها در استان ماحصل ساختار غیر کارشناسی استان از منظر تقسیمات کشوری، وسعت آن، پراکندگی جمعیت، کمبود بودجه، مدیریت نادرست به دلیل تنوع زیستی، اقلیمی و .. و عدم درک صحیح از مسائل سیستان و بلوچستان در مرکز استان و کشور و … است. بی تردید اگر شاخص ها افزایشی بود و سیستان و بلوچستان پس از ۹۵ سال به توسعه رسیده بود، مطرح کردن تئوری تقسیم استان محلی از اعراب نمی داشت.
به نظر می رسد مخالفان طرح تقسیم استان موافقان وضع موجود هستند، زیرا برخلاف ادعای آن ها در یک ساختار غیر کارشناسی از منظر تقسیمات کشوری و وجود بودجه های انقباضی در نظام بودجه بندی، چگونه می توان به توسعه و ایده مترقی مدنظر جناب دکتر شهلی بر رسید؟
جناب شهلی بر مدعی هستند که طرفداران طرح تقسیم استان تا کنون نتوانستند ادله کارشناسی برای ایده خود مطرح کنند که مورد پذیرش نهادهای حاکمیتی و جامعه نخبگانی قرار گیرد! نگارنده در این یادداشت به چند نکته در باب ضرورت استان اشاره کرده، برخی از کارشناسان موافق نیز در قالب مقالات مختلف این طرح ها مورد بررسی قرار داده اند؛ به نظر می رسد که جناب دکتر شهلی بر مقالات صاحب نظران موافق طرح تقسیم و ادله کارشناسی آن ها را مطالعه نکرده است. نگارنده معتقد است که مخالفان طرح تقسیم استان تا کنون نتوانستند که ادله کارشناسی برای این طرح ارائه کنند و صرفا به کلی گویی، پیوندهای قومی و مذهبی و مواضع قومی مانند حفظ نام بلوچستان در استان های جدید التاسیس بسنده کردند.
نگارنده نیز بر حفظ نام بلوچستان به عنوان بخشی از فرهنگ و تاریخ ایران تاکید دارد. پیوند های قومی و مذهبی و حتی وصلت های فامیلی قرار نیست با تقسیم استان از یکدیگر گسسته شود. برخی افراد به گونه طرح موضوع می کنند که گویی قرار است پس از تقسیم سیستان و بلوچستان به چند استان، میان استان های تازه تاسیس دیوار احداث شود و از تردد اهالی جلوگیری و برای ساکنان روادید وضع گردد!
همان گونه در یادداشت ذکر کردم؛ به دلیل ساختار غیر کارشناسی استان، توسعه را غیر ممکن شده است، بنابراین هزینه کرد دولت برای ایجاد زیرساخت ها، تخصیص بودجه های جاری و عمرانی مصداق سرمایه گذاری برای امر مهم توسعه است. مادامی که توسعه محقق شود و استان های جدید التاسیس با مقیاس کوچکتر توانستند ظرفیت های بالقوه آن منطقه مثل مرز را به فعلیت برسانند و از وضعیت امنیتی خارج کنند، چند برابر هزینه های امروز نصیب خزانه کشور می شود.
با توجه به استراتژی گروهک های تجزیه طلب که از شاخص های فقر و فلاکت به عنوان ابزار تبلیغات و یارگیری بهره می برد؛ عدم اتخاد تدابیر برای افزایش شاخص های مذکور، رفته رفته می تواند به خطری برای تمامیت ارضی کشور و امنیت ملی مبدل شود. اینکه جامعه شناس بلوچ و استاد دانشگاه به این مسائل بی توجه است، جای تامل دارد!
تاسیس چند استانداری نه تنها موجب افزایش میزان بروکراسی اداری نمی شود بلکه بروکراسی اداری را تسهیل می کند. یک فرد ساکن زراباد برای پیگیری امور اداری به جای مراجعه به ادارات کل و یا استانداری به زاهدان، به شهرستان چابهار مراجعه می کند و این امر هزینه های جاری فرد را کاهش می دهد.
هم اکنون ذخایر سه سد بزرگ بلوچستان کفاف سه برابر میزان آب شرب کل استان را می دهد، اما به دلیل عدم تکمیل شبکه انتقال پایین دست سدها، اهالی بلوچستان از تشنگی رنج می برند! اگر طرح تکمیل شبکه انتقال پایین دست سدها توسط وزارت نیرو تامین اعتبار هم نشود، با اختصاص بخشی از بودجه های عمرانی استانداری قابلیت تکمیل دارد؛ در شرایط کنونی تکثر مسائل اینچنینی در سطح سیستان و بلوچستان و وضع نظام بودجه ریزی رفاه مردم را تحت الشعاع قرار داده است.
جناب آقای دکتر شهلی بر تاکنون از خود پرسیده اید که علی رغم وجود دو اداره کل راه و شهرسازی در شمال و جنوب سیستان و بلوچستان، چرا شاخص های اداره کل راه و شهرسازی شمال در حوزه های مختلف راه و مسکن از اداره کل راه و شهرسازی جنوب قابل قبول تر است؟ در دسترس بودن استاندار، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری و رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان در مرکز استان، مشاهده شرایط توسط آن ها، پیگیری بودجه پروژه ها توسط آن ها موجب پیشرفت فیزیکی پروژه ها شده است، موهبتی که اداره کل راه و شهرسازی جنوب استان کمتر از آن بهره می برد. این مثال را به حوزه بهداشت و درمان نیز می توان تعمیم داد.
تا چه زمانی باید تنش ها و رقابت های زعمای قوم در مرکز استان به انحای مختلف موجب پسرفت شهرهای مختلف استان شود؟ آیا زمان آن فرارسیده که با کاهش ضریب نفوذ این افراد، اجازه ندهیم دعواهای سیاسی و رقابت های قومی مرکز استان، مانع توسعه سایر مناطق شود؟
قالب مخالفان طرح تقسیم استان برای مخالفت خود با این طرح، تا کنون یا فرافکنی کردند و یا مسائل قومی و مذهبی را مطرح می کنند، پایگاه خبری تحلیلی دیار عیار آمادگی دارد تا میان موافقان و مخالفانی که بر روی طرح تقسیم مطالعه کردند، بستری را برای مباحثه کارشناسی فراهم کند تا عامه مردم نسبت به مواهب و مسائل این طرح آگاه شوند.
فرشید عابدی
مدیرمسئول
مطالب مرتبط:
نقدی بر نوشته صاحبنظر بلوچ در خصوص تقسیم استان/ تعریف مرز در دنیای مدرن
نامه سرگشاده مدیرمسئول پایگاه خبری تحلیلی دیار عیار به نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی
پاسخی به اظهار نظر نماینده مردم خاش در مجلس شورای اسلامی درباره تقسیم استان
اتخاذ موضع قومی در خصوص تقسیم استان، در شأن نماینده چابهار نبود
